Karty kontrolne Shewharta w laboratorium analitycznym
Napisany przez Biuro Naukowo-Techniczne SIGMA dnia 2018-05-22 15:40:06. Aktualizowano 2025-04-23 21:38:11
Kartę kontrolną jako graficzną metodę statystyczną dla celów sterowania jakością w obszarze produkcjym zaproponował jako pionier w 1924 r. dr Walter Shewhart.
Użyte tagi:
Zobacz także:
Karta kontrolne Shewherta w laboratorium analitycznym
Kartę kontrolną jako graficzną metodę statystyczną dla celów sterowania jakością w obszarze produkcjym zaproponował jako pionier w 1924 r. dr Walter Shewhart. Metodyka kart kontrolnych Shewharta zakłada działanie podstawowych dwóch rodzajów zmienności, które determinują rozkład wykonywanych pomiarów. Pierwsza z nich jest zmiennością sticte przypadkową i jest konsekwencją zjawisk losowych – czynników, na które wykonujący pomiar nie ma żadnego wpływu. Drugi rodzaj zmienności przedstawia prawdziwą zmianę w obserwowanym procesie. Zmienność tę można przypisać konkretnym identyfikowalnym przyczynom i jest nieodłączalna składową procesu. Shewhart założył, że wysiłki w ramach sterowania jakością powinny zmierzać do redukcji wskazanego drugiego typu zmienności, co w praktyce oznacza redukowanie wpływu błędu systematycznego.
SPC
Celem SPC (statystycznego sterowania procesem) jest doprowadzenie go do stabilnego i satysfakcjonującego poziomu. Utrzymanie tego poziomu daje bardzo dużą szanse otrzymania wyrobu lub usługi o pożądanej, przewidywalnej jakości.
Idea sterowania jakością badań w laboratoriach badawczych i wzorcujących za pomocą kart kontrolnych, nawiązuje w swej istocie do metodyki zaproponowanej przez Shewhart’a. W akredytowanym laboratorium badawczym karty kontrolne mogą być stosowane do zapisywania Wyników wewnętrznego sterowania jakością pomiarów laboratoryjnych, oceny oznaczeń próbek ślepych (celem prowadzonych sprawdzeń jest ocena wpływ matrycy, monitorowanie niezmienności granicy wykrywalności i/lub granicy oznaczalności metody, oceny czystości stosowanych odczynników i reagentów chemicznych). Nierzadko laboratoria badawcze i wzorcujące, w ramach nadzorowania sprzętu kontrolno-pomiarowego, wykorzystuje mechanizm kart kontrolnych Shewharta do prowadzenia sprawdzeń poprawności funkcjonowania wag analitycznych, termometrów, innych przyrządów wykorzystywanych do pomiarów wielkości fizycznych np. na potrzeby korekcji warunków środowiskowych wpływających na pomiar.
Karta kontrolna Shewharta
Karta kontrolna Shewharta jest graficzną formą prezentowania i porównywania danych,
pochodzących z ciągu pomiaru próbek. Karta kontrolna reprezentujące bieżący stan procesu analitycznego – jej granice działania odzwierciedlają jej aktualną przewidywaną zmienność.
Podczas stosowania kart kontrolnych możliwe jest wystąpienie dwóch rodzajów błędów wnioskowania.
Pierwszy błąd wnioskowania z nich określany jest mianem błędu pierwszego rodzaju, który występuje, kiedy rozpatrywany proces analityczny jest uregulowany, a jakiś punkt pojawia się poza granicami kontrolnymi z przyczyn losowych. W rezultacie analityk wnioskuje nieprawidłowo, że proces pomiarowy jest nieuregulowany. Pociąga to za sobą koszty działań zmierzających do znalezienia przyczyny nieistniejącego problemu.
Drugi błąd nazywany jest błędem drugiego rodzaju. Występuje on wtedy, gdy rozpatrywany proces analityczny jest nieuregulowany, a wygenerowany punkt znajduje się między granicami kontrolnymi z przyczyn losowych. W takim przypadku wnioskuje się nieprawidłowo, że proces jest statystycznie uregulowany, co pociąga za sobą ryzyko
uznania wyników nieprawidłowych. Należy zwrócić uwagę, iż ryzyko błędu drugiego rodzaju jest funkcją trzech czynników:
-
szerokości granic kontrolnych,
-
stopnia nieuregulowania
-
procesu i liczności próbki.
Natura tych trzech czynników powoduje, że wielkość ryzyka błędu drugiego rodzaju można oceniać jedynie bardzo ogólnie i karty kontrolne Shewharta są w zasadzie nieodporne na ten typ błędu wnioskowania.
Metodyka kart Shewharta uwzględnia więc tylko błąd pierwszego rodzaju, którego wartość tego błędu
wynosi około 0,3%. Oznacza to, że istnieje prawdopodobieństwo wynoszące w przybliżeniu 99,7%, że proces analityczny jest statystycznie uregulowany.
Stosując karty Shewharta w laboratorium badawczym lub wzorcującym należy pamiętać, że mogą
one znaleźć zastosowanie do monitorowania parametrów zmienności oznaczań danego czynnika w badanym materiale na danym przyrządzie pomiarowym, za pomocą określonej metody badania. W niektórych technikach analitycznych, np. w metodach chromatograficznych, służących do oznaczania składników mieszanin, możliwe jest
śledzenie parametrów zmienności tylko dla jednego składnika i uogólnienie otrzymanych wyników na pozostałe składniki.
Rodzaje kart kontrolnych Shewharta wg normy PN–ISO 8258+AC1.
Rozróżnia się następujące rodzaje kart kontrolnych:
-
Karty bez zadanych wartości normatywnych
-
Karty z zadanymi wartościami normatywnymi
Dane normatywne są najczęściej wymaganiem lub wartościami docelowymi pochodzącymi „z zewnątrz”.
Wartości normatywne umieszczane jako linie centralne i granice działania kart kontrolnych są to zazwyczaj wartości nominalne i odchylenia standardowe określone np. przez producenta wzorców, producentów materiałów odniesienia, dostawców sprzętu pomiarowego. Może to być również ustawodawca lub inny regulator. Tak pozyskane wartości referencyjne nanosi się na kartę kontrolną przed rozpoczęciem serii analiz materiału kontrolnego. Wartości normatywne służą do wyznaczenia na karcie linii centralnej (wartości nominalnej) oraz linii kontrolnych (działania). Niektórzy, pomocniczo, umieszczają również na kartach linie ostrzegawcze, które zazwyczaj znajdują się w dwóch trzecich odległości między linią centralną (wartość docelowa) a linia działania (limit przekroczenie którego oznacza niezgodność).
Wynik analizy próbki kontrolnej umieszcza się na karcie kontrolnej z zadanymi wartościami normatywnymi i bada trendy między kolejnymi wynikami analiz próbek kontrolnych. Jeśli laboratorium przygotowało materiał (próbkę) kontrolny we własnym zakresie, wartości normatywne (średnia, odchylenie standardowe) szacowane są po wykonaniu 10–20 analiz materiału kontrolnego. Otrzymane w ten sposób wartości normatywne nanosi się na kartę i porównuje wyniki kolejnych analiz materiału kontrolnego. Laboratorium może wyznaczać kilkakrotnie (tzn. w kilku seriach) wartości normatywne i wybrać te najbardziej korzystne dla jakości oznaczeń.
Karty kontrolne Shewharta są powszechnie stosowane w zasadzie przez każde laboratorium analityczne. Część laboratoriów prowadzi zapisy w formie papierowej. Duża część podmiotów decyduje się jednak na wykorzystanie powszechnych arkuszy kalkulacyjnych lub dedykowanego oprogramowania statystycznego.
Społecznościowe
Artykuły
Kategorie TagiKategorie szkoleń
Typy szkoleń:
Ośrodki szkoleniowe
Dołącz do nas
Karty kontrolne Shewharta w laboratorium analitycznym - Szkolenia, kursy, ciekawe artykuły na temat szkoleń. Informacje binzesowe oraz na temat podnoszenia swojej wiedzy.
© 2010 - 2025 Aplit.pl Wszelkie prawa zastrzeżone.